อะไรคือโรคโลหิตจางที่มาจากการขาดวิตามินบี 12 เมื่อคุณมีภาวะขาดวิตามินบี 12 หมายความว่าร่างกายของคุณไม่มีวิตามินชนิดนี้เพียงพอ คุณจำเป็นต้องมีวิตามินบี 12 ในการผลิตเซลล์เม็ดเลือดแดงซึ่งมีบทบาทสำคัญในการขนส่งออกซิเจนผ่านร่างกายของคุณ การมี B12 ไม่เพียงพออาจเป็นสาเหตุของโรคโลหิตจางซึ่งหมายความว่าร่างกายของคุณไม่มีเซลล์เม็ดเลือดแดงเพียงพอที่จะทำงานได้ และโรคโลหิตจางแน่นอนจะทำให้คุณรู้สึกอ่อนแอและเหนื่อยล้า การขาดวิตามินบี 12 อาจทำให้เส้นประสาทเกิดความเสียหายและอาจส่งผลต่อความจำและความคิด

ภาวะขาดวิตามินบี 12 เป็นอย่างไร            

การขาดวิตามินบี 12 เป็นเรื่องปกติในประเทศที่ร่ำรวยโดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุและเป็นที่แพร่หลายมากที่สุดในประชากรที่ยากจนทั่วโลก ในประเทศกำลังพัฒนาการขาดแคลนเป็นเรื่องปกติธรรมดามากขึ้นโดยเริ่มตั้งแต่ช่วงแรก ๆ และยังคงมีอยู่ตลอดช่วงชีวิต อย่างไรก็ตามก็สามารถทำได้จัดการโดยการลดปัจจัยเสี่ยงของคุณ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อขอข้อมูลเพิ่มเติม

อาการ

อาการของโรคโลหิตจางที่มาจากการขาดวิตามินบี 12 หากระดับในการขาดวิตามินบี 12 ไม่รุนแรง คุณอาจไม่มีอาการหรืออาการร้ายแรงใด ๆ บางคนอาจคิดว่า อาการต่าง ๆ เป็นเพียงผลจากการเติบโตที่มีอายุมากขึ้น เมื่อภาวะโลหิตจางแย่ลง คุณอาจจะ:

• รู้สึกอ่อนแออ่อนเพลียและอ่อนเพลีย
• มีผิวซีด
• มีลิ้นสีแดงหรือมีเลือดออกที่มีเหงือก
• รู้สึกไม่สบายท้องและน้ำหนักลด
• มีอาการท้องร่วงหรือท้องผูก

หากระดับวิตามินบี 12 อยู่ต่ำเป็นเวลานาน เซลล์ประสาทถูกทำลายได้ หากเกิดอาการเหล่านี้ อาจเกิดอาการซีเรียสบางอย่าง รวมถึง:

• มีอาการชาหรือรู้สึกเสียวซ่าในนิ้วมือและนิ้วเท้า
• รู้สึกสมดุลย์ไม่ดี
• ซึมเศร้า
• ภาวะสมองเสื่อม สูญเสียความสามารถทางจิต

ควรไปพบแพทย์เมื่อไหร่

การวินิจฉัยและการรักษาสามารถป้องกันไม่ให้ภาวะนี้เลวลง และป้องกันไม่ให้เกิดเหตุฉุกเฉินทางการแพทย์อื่น ๆ ดังนั้น ให้พบแพทย์โดยเร็วที่สุดเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะร้ายแรงนี้ หากมีอาการหรืออาการแสดงข้างต้น หรือมีคำถามใด ๆ โปรดปรึกษาแพทย์ใกล้บ้าน ร่างกายแต่ละคนแสดงอาการแตกต่างกัน จะเป็นการดีที่สุดหากพบแพทย์เพื่อหาทางรักษาที่ดีที่สุด

สาเหตุ

สาเหตุของภาวะขาดวิตามินบี 12 มีอะไรบ้าง

ได้รับการพิสูจน์แล้วว่า คนส่วนใหญ่ได้รับ B12 มากเกินเพียงพอจากอาหารประจำวันของพวกเขารวมทั้งเนื้อไข่นมและเนยแข็ง โดยปกติ วิตามินจะดูดซึมโดยระบบทางเดินอาหาร โดยเฉพาะในกระเพาะอาหารและลำไส้ ภาวะขาดวิตามินบี 12 มักเกิดขึ้นเนื่องจากไม่สามารถดูดซึมวิตามินบี 12 ในระบบทางเดินอาหารได้ กรณีนี้อาจเกิดขึ้นได้ หาก:

• เป็นโรคโลหิตจางที่เป็นอันตราย ในโรคโลหิตจางชนิดนี้ ร่างกายสามารถทำลายเซลล์ในกระเพาะอาหารซึ่งจะช่วยดูดซับวิตามินบี 12 ได้
• ได้รับการผ่าตัดเอาส่วนท้องหรือส่วนสุดท้ายของลำไส้เล็ก เรียกว่า ลำไส้เล็กส่วนต้นออก ซึ่งรวมถึงการผ่าตัดบางชนิดที่ใช้ช่วยคนที่มีน้ำหนักเกินลดน้ำหนัก
• มีปัญหาเกี่ยวกับการย่อยอาหารของร่างกาย เช่น sprue (เรียกว่าโรค celiac), โรคครอนฮ์น (Crohn) การเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียในลำไส้เล็กหรือปรสิต

ปัจจัยเสี่ยง

สิ่งที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นโรคโลหิตจางจากการขาดวิตามินบี 12 มีอะไรบ้าง

โดยทั่วไป ความเสี่ยงของการขาดวิตามินจะเพิ่มขึ้น หาก:

• อาหารมีแหล่งอาหารวิตามินน้อยมาก เช่น เนื้อสัตว์ นม ผลิตภัณฑ์จากผักและผลไม้

มังสวิรัติที่ไม่กินผลิตภัณฑ์จากนมและมังสวิรัติ การไม่กินอาหารจากสัตว์อาจจัดอยู่ในประเภทนี้ การกินอาหารที่สุกเกินไปอาจทำให้เกิดการขาดวิตามิน

• ลำไส้มีปัญหาหรือโรคอื่น ๆ ที่ปิดกั้นการดูดซึมวิตามิน

การเจริญเติบโตของแบคทีเรียผิดปกติในกระเพาะอาหาร หรือการผ่าตัดลำไส้ หรือกระเพาะอาหารอาจปิดกั้นการดูดซึมวิตามินบี 12 ได้

• ดื่มแอลกอฮอล์

แอลกอฮอล์ปิดกั้นการดูดซึมวิตามินบี 12

• ใช้ยาตามสั่งแพทย์ โดยยาดังกล่าวไปบล็อกการดูดซึมวิตามิน

ยาลดกรด และยาบางชนิดที่ใช้ในการรักษาเบาหวานชนิดที่ 2 อาจรบกวนการดูดซึมของ บี-12

การวินิจฉัยและการรักษา

ข้อมูลต่อไปนี้ไม่สามารถใช้แทนคำแนะนำทางการแพทย์ได้ ปรึกษาแพทย์เพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมเสมอ

การวินิจฉัยภาวะโลหิตจางจากการขาดวิตามินบี 12 เป็นอย่างไร

แพทย์จะตรวจร่างกายและถามคำถามเกี่ยวกับสุขภาพที่ผ่านมา และความรู้สึกในขณะปัจจุบัน หากแพทย์สงสัยว่าคุณอาจกำลังเป็นโรคนี้ นอกจากนี้ หมอจะแนะนำให้ตรวจเลือด เพื่อดูจำนวนเม็ดเลือดแดง และดูว่าร่างกายมีวิตามินบี 12 เพียงพอหรือไม่ ระดับกรดโฟลิคและวิตามินบีอีกชนิดหนึ่งก็จะถูกตรวจสอบด้วย คนที่มีระดับวิตามินบี 12 ต่ำเกินไปก็มีระดับกรดโฟลิคต่ำเช่นกัน โรคทั้งสองอย่างนี้ทำให้เกิดอาการคล้ายกันได้ แต่ต้องรักษาไม่เหมือนกัน

ภาวะขาดวิตามินบี 12 ต้องรักษาอย่างไร    

โรคโลหิตจางที่เกิดจากการขาดวิตามินบี 12 รักษาให้หายได้ด้วยการทานอาหารเสริมวิตามินบี 12 เข้าไป การทานอาหารเสริมเป็นตัวเลือกแรกที่ทำให้ระดับวิตามินบี 12 กลับมาเป็นปกติ ดังนั้น จึงไม่มีอาการอะไร เพื่อให้ระดับวิตามินบี 12 เป็นปกติ อาจจำเป็นต้องใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารตลอดชีวิต หากหยุดใช้อาหารเสริม ภาวะโลหิตจางก็กลับมาอีกครั้ง

อาหารเสริมวิตามินบี 12 ของคุณอาจเป็นยาเม็ดหรือฉีดเข้าร่างกาย ถ้ารับเข้าร่างกายด้วยการฉีด ก็สามารถทำเองได้ที่บ้าน แต่หลาย ๆ คน แค่วิตามินเม็ดก็ใช้ได้และให้ผลเหมือนการฉีดเช่นกัน อาหารเสริมแบบเม็ดจะราคาไม่แพงและกินง่าย หากรับยาแบบฉีดเข้าร่างกายอยู่ ลองถามหมอว่าเปลี่ยนมากินยาเม็ดแทนได้ไหม การรักษาอีกรูปแบบหนึ่งคือสเปรย์ฉีดจมูกวิตามินบี 12

การปรับรูปแบบการใช้ชีวิตและรักษาเองที่บ้าน

การปรับรูปแบบการใช้ชีวิตหรือรักษาที่บ้านเองอย่างไรบ้าง ช่วยให้รักษาโรคขาดวิตามินบี 12 ได้ เริ่มได้จากที่บ้าน เพื่อให้สุขภาพดีขึ้น ให้รับประทานอาหารที่หลากหลาย รวมทั้ง เนื้อ นม ชีส และไข่ ซึ่งเป็นแหล่งที่ดีของวิตามินบี 12 นอกจากนี้ ควรทานอาหารที่มีกรดโฟลิคซึ่งเป็นวิตามินบีอีกชนิดหนึ่ง นอกจากนี้ยังรวมถึง ผักใบเขียว ผลไม้ เช่น มะนาว และขนมปังเสริม และธัญพืช หากมีคำถามใด ๆ ให้ปรึกษาแพทย์เพื่อหาทางรักษาที่เหมาะกับตัวเองที่สุด

***เช็คสุขภาพ ไม่ได้ให้คำแนะนำทางการแพทย์ การวินิจฉัยหรือการรักษาโรคแต่อย่างใด***

แหล่งอ้างอิง

MayoClinic. (2561). Vitamin B12 Deficiency Anemia. แหล่งข้อมูล: http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vitamin-deficiency-anemia/symptoms-causes/dxc-20265323   เข้าถึงเมื่อวันที่ 16 เมษายน 2561

WebMD. (2561). Vitamin B12 Deficiency Anemia. แหล่งข้อมูล: http://www.webmd.com/a-to-z-guides/tc/vitamin-b12-deficiency-anemia-topic-overview#1 เข้าถึงเมื่อวันที่ 16 เมษายน 2561