การใช้

ถ่านกัมมันต์ (Activated charcoal) ใช้ทำอะไร

คอมมอน ชาร์โคลโดยทั่วไปผลิตจากหินเลน ถ่านหิน ไม้ กะลามะพร้าว หรือปิโตรเลียม “ถ่านกัมมันต์” นั้นก็คล้ายกับ คอมมอน ชาร์โคล แต่ผลิตขึ้นมาใช้เฉพาะเป็นยาทางการแพทย์เท่านั้น

ถ่านกัมมันต์ใช้สำหรับ:

• ใช้รักษาผู้ที่ได้รับพิษ
• ลดแก๊สในกระเพาะอาหาร (ท้องอืด)
• ลดระดับคอเลสเตอรอล
• ป้องกันอาการเมาค้าง
• รักษาปัญหาการไหลเวียนของน้ำดี (cholestasis) ระหว่างการตั้งครรภ์

การออกฤทธิ์

เนื่องจากยังมีการศึกษาเกี่ยวกับสมุนไพรจำพวกนี้ไม่มากพอ หากต้องการข้อมูลเพิ่มเติมควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมุนไพรหรือแพทย์ อย่างไรก็ดี เป็นที่ทราบกันว่า ถ่านกัมมันต์สามารถดักจับและปกป้องการดูดซึมของสารเคมีได้ดีเช่นกัน

ข้อควรระวังและคำเตือน

สิ่งที่ควรรู้ก่อนใช้ถ่านกัมมันต์

ควรปรึกษาหรือพบกับแพทย์ เภสัชกร หรือผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมุนไพร ถ้าอยู่ในอาการหรือลักษณะดังต่อไปนี้:

• หญิงมีครรภ์หรืออยู่ในช่วงให้นมบุตร เนื่องจากในระหว่างการมีครรภ์หรืออยู่ในช่วงให้นมบุตรจึงควรใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์เท่านั้น
• อยู่ระหว่างรับประทานยาชนิดอื่น รวมไปถึงยาที่สามารถซื้อได้โดยไม่ต้องใช้ใบสั่งยา
• หากเคยมีประวัติแพ้ยาชนิดใดชนิดหนึ่งของถ่านกัมมันต์ หรือสมุนไพรชนิดอื่นๆ อยู่ในช่วงนี้
• หากมีอาการเจ็บป่วย ความผิดปกติ หรือสภาพทางการแพทย์อื่นๆ
• หากเคยมีประวัติการแพ้ต่างๆ แพ้อาหาร แพ้สีผสมอาหาร แพ้สารกันบูด หรือแพ้เนื้อสัตว์

ข้อบังคับสำหรับอาหารเสริมประเภทสมุนไพรนั้นมีความเข้มงวดน้อยกว่าข้อบังคับของการใช้ยา จึงเป็นเรื่องจำเป็นที่จะต้องศึกษาให้มากเพื่อความปลอดภัยในการใช้ คุณประโยชน์ของการรับประทานอาหารเสริมประเภทสมุนไพรนี้ต้องมีค่าน้ำหนักมากกว่าความเสี่ยงก่อนการใช้ หากต้องการข้อมูลเพิ่มเติมควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมุนไพรหรือแพทย์

ถ่านกัมมันต์ปลอดภัยแค่ไหน

ถ่านกัมมันต์ปลอดภัยสำหรับผู้ใหญ่เมื่อใช้เพียงระยะสั้น

ข้อควรระวังและคำเตือนในการใช้โดยเฉพาะ

ช่วงตั้งครรภ์หรืออยู่ในช่วงให้นมบุตร: การใช้ถ่านกัมมันต์จะปลอดภัยเมื่อใช้ในระยะสั้น อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาและพบแพทย์ดูแลครรภ์ก่อนใช้ยา

ภาวะลำไส้อุดตัน (Gastrointestinal (GI) blockage) หรือ การเคลื่อนไหวของอาหารผ่านลำไส้ช้าลง: ถ้ามีอาการลำไส้เล็กอุดตันหรืออาการหดตัวของกล้ามเนื้อของทางเดินอาหาร ห้ามใช้ยาถ่านกัมมันต์ เว้นเสียแต่ว่าอยู่ในช่วงเฝ้าระวังจากแพทย์

ผลข้างเคียง

ผลข้างเคียงที่อาจจะได้รับจากการใช้ถ่านกัมมันต์

ผลข้างเคียงจากการใช้ถ่านกัมมันต์คือ อาจจะมีอาการท้องผูกหรือมีอุจจาระสีดำ ผลข้างเคียงที่ร้ายแรงที่สุด (แต่มีการพบน้อยมาก) คืออาการชะลอหรืออุดตันของระบบทางเดินอาหารและอาการคลื่นไส้ อาเจียน

จากอาการผลข้างเคียงที่กล่าวมาข้างต้น ไม่ใช่ทุกคนที่จะมีผลข้างเคียง หากมีข้อสงสัยใดๆ เกี่ยวกับผลข้างเคียงของยา ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมุนไพรหรือแพทย์

ปฏิกิริยาต่อยา

จะเกิดปฏิกิริยาอะไรเมื่อใช้ถ่านกัมมันต์พร้อมกับสารอื่น ๆ

ถ่านกัมมันต์อาจมีปฏิกิริยากับยาที่ใช้อยู่ควบคู่กัน ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมุนไพรหรือแพทย์ก่อนใช้ยา

ตัวยาที่อาจมีปฏิกิริยากับถ่านกัมมันต์

• น้ำเชื่อมไอปีแคค (Syrup of Ipecac)

ถ่านกัมมันต์จะรบกวนประสิทธิภาพของยาไอพีแคกที่รับประทานไปก่อนหน้านี้แล้ว และจะทำให้ประสิทธิภาพของยาไอพีแคกลดลง

• ปฏิกิริยากับแอลกอฮอล์

ถ่านกัมมันต์บางครั้งใช้เพื่อป้องกันการดูดซึมสารพิษเข้าสู่ร่างกาย ฉะนั้นการดื่มแอลกอฮอล์ในระหว่างที่ใช้ถ่านกัมมันต์อาจะทำให้ประสิทธิภาพการป้องกันการดูดซึมสารพิษเข้าสู่ร่างกายของยาลดลง

• ปฏิกิริยากับยารับประทาน (ยาใช้ภายใน)

ถ่านกัมมันต์ดูดซึมสารต่าง ๆ จากกระเพาะอาหารและลำไส้ ฉะนั้นการใช้ถ่านกัมมันต์ควบคู่กับยารับประทานชนิดอื่นจะทำให้ประสิทธิภาพในการดูดซึมยาของร่างกายลดลง เพื่อป้องกันยาตีกัน ควรใช้ถ่านกัมมันต์หลังจากรับประทานยาใช้ภายในอื่นอย่างน้อย 1 ชั่วโมง

ขนาดยา

ข้อมูลนี้ไม่ใช่คำแนะนำจากแพทย์โดยตรง ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมุนไพรหรือแพทย์ก่อนใช้ยาเสมอ

ขนาดปกติของการใช้ถ่านกัมมันต์อยู่ที่เท่าไร

ขนาดยาต่อไปนี้มีการศึกษาในงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์แล้ว:

ชนิดรับประทาน:

การใช้ยาเกินขนาดหรือได้รับพิษ: รับประทานเริ่มแรก 50 ถึง 100 กรัม  จากนั้นค่อยๆ เพิ่มขนาด 12.5 กรัมต่อชั่วโมง ทุก ๆ 2 ถึง 4 ชั่วโมง สำหรับเด็กควรใช้ยาในขนาดที่น้อยลง (10 ถึง 25 กรัม)

ปริมาณการใช้ถ่านกัมมันต์อาจแตกต่างกันไปในผู้ป่วยแต่ละราย ซึ่งปริมาณยาที่ใช้จะขึ้นอยู่กับช่วงอายุ สุขภาพ และพยาธิสภาพอื่น ๆ อาหารเสริมประเภทสมุนไพรนี้อาจไม่ปลอดภัยเสมอไป ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพรหรือแพทย์เพื่อรับปริมาณยาที่เหมาะสม

ถ่านกัมมันต์มีจำหน่ายในรูปแบบใดบ้าง

ถ่านกัมมันต์อาจมีจำหน่ายอยู่ในรูปแบบต่อไปนี้:

• อาหารเสริม (แคปซูล)
• ผง

ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับถ่านกัมมันต์ ผลข้างเคียงเป็นอย่างไร สัญญาณเตือนและวิธีการใช้สมุนไพรประเภทนี้ อะไรบ้างที่เราควรรู้เกี่ยวกับสมุนไพรประเภทนี้

ที่มา:

10 อันดับการใช้และประโยชน์ของถ่านกัมมันต์ https://draxe.com/activated-charcoal-uses/ เข้าถึง 12 กรกฎาคม 2560

ถ่านกัมมันต์ http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-269-activated%20charcoal.aspx?activeingredientid=269 เข้าถึง 12 กรกฎาคม 2560