วันนี้ (19 มี.ค. 61) ที่ห้องประชุมเฉลิมพระบารมี ชั้น 12 อาคารเฉลิมพระบารมี โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา รศ.ดร.ชูศักดิ์ ลิ่มสกุล อธิการบดีมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ , รศ.นพ.พุฒิศักดิ์ พุทธวิบูลย์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์ , ศ.ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ ที่ปรึกษาอาวุโส สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สวทช.) และคณะนักวิจัยของสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สวทช.) ร่วมกันแถลงข่าวเปิดตัวเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ขนาดเล็ก เพื่อตรวจขอบเขตทางรังสีของก้อนเนื้อเต้านมในห้องผ่าตัด หรือ Mini-CT เครื่องแรกของโลก โดยมีผู้ที่เกี่ยวข้องและสื่อมวลชนเข้าร่วมรับฟังอย่างคับคั่ง

ปัจจุบันการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยแมมโมแกรม (Mammography) มีการตรวจอย่างกว้างขวาง เนื่องจากขณะนี้อุบัติการณ์ของโรคมะเร็งเต้านมสูงมากขึ้นเรื่อยๆ จากการตรวจพบมะเร็งเต้านมในระยะเริ่มแรกทำให้ผลการรักษาดีขึ้น และการผ่าตัดมะเร็งเต้านมระยะเริ่มแรกทำให้ไม่จำเป็นต้องตัดเต้านมออก ผู้ป่วยจำนวนมากได้รับการผ่าตัดเฉพาะก้อนเนื้อมะเร็ง และเนื้อเยื่อรอบก้อนออกโดยไม่จำเป็นต้องตัดเต้านม (Breast conservative surgery) การผ่าตัดเอาเฉพาะก้อนเนื้อมะเร็งเต้านมในขนาดเล็ก จำเป็นต้องกำหนดตำแหน่งที่แม่นยำโดยเฉพาะก้อนขนาดเล็กมากที่ไม่สามารถคลำได้

ดังนั้น การกำหนดตำแหน่งเพื่อก้อนผ่าตัดที่แม่นยำ การตรวจสอบระหว่างการผ่าตัดว่าผ่าตัดได้ถูกตำแหน่ง ทำให้ลดอุบัติการณ์การผ่าตัดซ้ำข้อจำกัดในการผ่าตัดโดยทั่วไป การตรวจว่ามีตำแหน่งหินปูนในก้อนเต้านมระหว่างการผ่าตัดนั้น ศัลยแพทย์จะต้องส่งชิ้นเนื้อไปตรวจเอกซเรย์ภายนอกห้องผ่าตัดว่าผ่าตัดถูกตำแหน่ง หรือไม่ทำให้เสียเวลาเนื่องจากสถานที่ผ่าตัด และห้องตรวจเอกซเรย์เต้านมอยู่ห่างไกลกันมากจึงต้องเสียเวลารอนาน หรือโรงพยาบาลบางแห่งอาจจะไม่มีการตรวจสอบระหว่างผ่าตัด ข้อจำกัดอีกด้านหนึ่งของการตรวจเอกซเรย์ชิ้นเนื้อจากเครื่องตรวจโดยทั่วไป คือ ตรวจโดยระบบ 2 มิติ ซึ่งอาจจะทำให้การตรวจคลาดเคลื่อนเนื่องจากการวางตำแหน่งก้อนในแต่ละระนาบทำให้ได้ภาพที่แตกต่างกัน การแปลผลผิดปกติจะทำให้ผ่าตัดก้อนหินปูนออกไม่หมด

รศ.นพ.พุฒิศักดิ์ พุทธวิบูลย์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์ กล่าวว่า การสร้างเครื่องตรวจเอกซเรย์ 3 มิติ เพื่อตรวจหาตำแหน่งหินปูนในก้อนชิ้นเนื้อ จะสามารถแก้ปัญหาของการตรวจแบบเดิม คือ สามารถตรวจได้ทุกระนาบ ทำให้ลดความคลาดเคลื่อนจากการวางชิ้นเนื้อในทิศทางที่แตกต่างกัน ซึ่งทางคณะแพทยศาสตร์ได้ร่วมกับสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ได้พัฒนาเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ 3 มิติ (mini CT scan) ขนาดเล็กเป็นเครื่องแรกของโลก โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ในการวินิจฉัยขอบเขตทางรังสีของก้อนเนื้อเต้านมแบบสามมิติ สามารถแยกแยะบริเวณที่เป็นมะเร็ง หรือมีหินปูนผิดปกติ พบว่าให้ผลการตรวจที่รวดเร็วและมีความแม่นยำสูง และยังคงพัฒนาอย่างต่อเนื่องโดยหวังผลสู่ระดับนานาชาติ

ด้าน ศ.ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ ที่ปรึกษาอาวุโส สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สวทช.) กล่าวว่า จุดเด่นของเครื่องตรวจ mini CT Scan นี้คือ เครื่องมีขนาดเล็กสามารถวางไว้ในห้องผ่าตัดได้ และการทำงานของเครื่องแตกต่างจากเครื่องซีทีสแกนเครื่องใหญ่ เครื่องตรวจเอกซเรย์โดยทั่วไป คือ สิ่งที่ต้องการจะตรวจจะอยู่กับที่และเครื่องผลิตรังสี (X-ray source) และจอรับภาพ (Detector) เป็นตัวหมุนรอบวัตถุทำให้กินพื้นที่จากการหมุนกว้างมาก แต่เครื่องตรวจชิ้นเนื้อที่สร้างขึ้นใหม่นี้ จะใช้การหมุนของแท่นวางชิ้นเนื้อแทนทำให้ประหยัดพื้นที่ เครื่องตรวจจึงมีขนาดเล็กสามารถเคลื่อนย้ายได้ นำไปไว้ในห้องผ่าตัดได้ ทำให้สามารถตรวจชิ้นเนื้อได้ง่าย ผู้ใช้สามารถทำได้ด้วยตนเองและประมวลผลได้รวดเร็ว เนื่องจากเครื่องติดตั้งและใช้งานภายในห้องผ่าตัด หลังจากผู้ป่วยได้รับการผ่าตัดชิ้นเนื้อจะถูกส่งตรวจได้ทันที เครื่องนี้ใช้เวลาในการประมวลผลภาพประมาณ 5 นาที จากการวิเคราะห์ข้อมูลพบว่า สามารถลดระยะเวลาการตรวจชิ้นเนื้อได้ถึง 15 นาที

นอกจากนี้ ยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในเนื้อเยื่อของอวัยวะอื่นที่ต้องการตรวจขอบเขตความห่างจากพื้นผิวของก้อน เช่น ตับ ตับอ่อน เครื่องตรวจหาหินปูนขนาดเล็กที่ผลิตโดยความร่วมมือของคณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และทีมนักวิจัยของสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (สวทช.) เป็นเครื่องต้นแบบที่ได้ทดสอบประสิทธิภาพและความปลอดภัยเบื้องต้นไปแล้ว พบว่ามีความแม่นยำและสามารถพัฒนาต่อยอดไปใช้ทางคลินิก นับเป็นความสำเร็จในการร่วมมือกันทำงานนวัตกรรมของเครื่องตรวจเช่นนี้เป็นเครื่องแรกของโลก ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการผลักดันให้มีการปรับปรุงประสิทธิภาพและเทคโนโลยี ให้สามารถนำไปใช้ในวงกว้างและผลักดันเข้าสู่เชิงพาณิชย์ต่อไป

ที่มา: สวท. สงขลา