ชื่อวิทยาศาสตร์: Psidium guajava Linn. 

ชื่ออื่น ๆ: มะก้วย (ภาคเหนือ), บักสีดา (ภาคอีสาน), ย่าหมู (ภาคใต้)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

เป็นไม้ต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ในวงศ์ Myrtaceae ฝรั่งเป็นพืชที่มีจุดกำเนิดอยู่ในอเมริกากลางและหมู่เกาะอินดีสต์ตะวันตก หลักฐานทางโบราณคดีในเปรูชี้ให้เห็นว่า มีฝรั่งมาตั้งแต่ 800 ปีก่อนคริสตกาล พ่อค้าชาวสเปนและโปรตุเกสเป็นผู้นำผลไม้ชนิดนี้ไปยังถิ่นต่าง ๆ ทั่วโลก เข้ามาถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เมื่อราวคริสต์ศตวรรษที่ 17 ส่วนในประเทศไทย คาดว่าเข้ามาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช คำว่าฝรั่งในภาษาอังกฤษคือ Guava ซึ่งมาจากภาษาสเปน คำว่า Guayaba และ ภาษาโปรตุเกส คำว่า Goiaba ฝรั่งมีชื่อพื้นเมืองอื่น ๆ อีกคือ ย่าหมู (สุราษฎร์ธานี) ชมพู่ (ตรัง, ปัตตานี) มะก้วย (เชียงใหม่, เหนือ) มะก้วยกา (เหนือ) มะกา (กลาง, แม่ฮ่องสอน) มะจีน (ตาก) มะมั่น (เหนือ) ยะมูบุเตบันยา (มลายู, นราธิวาส) ยะริง (ละว้า, เชียงใหม่) ยามุ หรือ ย่าหมู หรือ ย่าหวัน (ใต้) และ สีดา (นครพนม, นราธิวาส)

สรรพคุณทางยา:

ฝรั่งเป็นผลไม้ที่อุดมไปด้วยวิตามินซี การรับประทานผลฝรั่งเป็นประจำจะช่วยป้องกันการเกิดโรคหวัดและป้องกันเลือดออกตามไรฟัน ช่วยทำให้ขับถ่ายได้ง่ายเพราะมีเส้นใยสูง มีสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยป้องกันมะเร็งและโรคร้ายต่าง ๆ ได้ โดยสายพันธ์ที่นิยมใช้เพื่อทำยาคือฝรั่งขี้นก เพราะมีสรรพคุณทางยาดี และมีวิตามินซีในปริมาณที่สูงกว่าฝรั่งสายพันธุ์อื่น ๆ ผลฝรั่งดิบมีสรรพคุณแก้ท้องเสีย แก้บิดมูกเลือด เนื่องจากมีสารแทนนินที่มีฤทธิ์ฝาดสมาน ช่วยรักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน บำรุงเหงือกและฟัน นอกจากนี้ยังมีสรรพคุณช่วยระงับกลิ่นปาก นิยมใช้ผลอ่อนและผลดิบมาเป็นยา ส่วนผลสุกหรือผลแก่ นำมารับประทานเป็นผลไม้เพื่อสุขภาพ สารที่มีอยู่ในใบฝรั่งช่วยลดการบีบตัวของลำไส้ แก้อาการท้องเสียจากลำไสอักเสบ ท้องเดิน ช่วยต้านเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุที่ทำให้อุจจาระร่วง รวมทั้งเชื้อแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดสิว และเนื่องด้วยใบฝรั่งมีน้ำมันหอมระเหย ทำให้ใบฝรั่งมีกลิ่นหอมเมื่อขยี้แล้วดม จึงนิยมเอาใบฝรั่งมาเคี้ยวเพื่อดับกลิ่นปากและกลิ่นบุหรี่ได้ นอกจากนี้แล้ว ยังมีการใช้ใบฝรั่งเพื่อห้ามเลือดและดูหนอง และสรรพคุณอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น

1) มีสารต่อต้านอนุมูลอิสระสูงมากซึ่งช่วยในการชะลอวัยและริ้วรอยต่าง ๆ ได้ดี ช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานให้กับร่างกาย.ช่วยบำรุงผิวพรรณให้เปล่งปลั่งสดใส ปกป้องผิวหนังจากอนุมูลอิสระต่าง ๆ

2) เป็นผลไม้ที่เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการลดความอ้วน ลดน้ำหนักหรือควบคุมน้ำหนัก ช่วยลดไขมันในเลือด 

3) สรรพคุณของฝรั่งช่วยป้องกันและลดความเสี่ยงจากการเกิดมะเร็ง

4) ช่วยป้องกันอาการผิดปกติของหัวใจได้

5) ใบฝรั่งใช้ในการดับกลิ่นปาก ด้วยการนำใบสด 3-5 มาเคี้ยว

6) ช่วยรักษาโรคลักปิดลักเปิดหรือโรคเลือดออกตามไรฟันได้

7) ชาที่ทำจากใบอ่อนใช้สำหรับรักษาโรคบิด

8) ผลสุกใช้ทานเป็นยาระบาย แก้อาการท้องผูก 

9) ช่วยล้างพิษโดยรวมในร่างกาย 

9) ใช้ทาแก้ผื่นคัน แผลพุพองได้ 

10) ใบใช้แก้แพ้ยุง 

11) ใบใช้เป็นยาล้างแผล ดูดหนอง ถอนพิษบาดแผล แก้พิษ 

12) การรับประทานฝรั่งจะช่วยขจัดคราบอาหารบนตัวฟันได้ 

13) นำมาใช้ทำเป็นยาแคปซูลแก้ท้องเสียจากใบฝรั่ง ผลิตโดยองค์การเภสัชกรรม ซึ่งบรรจุแคปซูลละ 250 มิลลิกรัม

วิธีใช้

1. แก้ท้องเสีย ท้องร่วง ท้องเดิน สามารถเลือกใช้วิธีใดวิธีหนึ่ง ดังนี้

• รับประธานสด ใช้ส่วนที่เป็นยอดอ่อน 7 ยอด หรือใบเพสลาด (ใบที่ไม่อ่อนหรือแก่จนเกินไป) 6-8 ใบ เคี้ยวให้ละเอียดและค่อย ๆ กลืน แล้วดื่มน้ำตาม หรือเคี้ยวกับเกลือเล็กน้อย เพื่อรับประทานง่ายขึ้น หรือรับประทานผลดิบครั้งละ 1-2 ผล
• ต้มเอาน้ำดื่ม ใช้ใบเพสลาด 5-10 ใบ หรือเปลือกต้นสด 1 ฝ่ามือ ใส่น้ำ 2 ถ้วย ต้มให้เดือดนาน 5-30 นาที เคี่ยวให้เหลือ 1 ถ้วย ดื่มครั้งละ ½ - 1 แก้ว วันละ 2 ครั้ง ตามอาการหนักเบา อาจเติมเกลือเล็กน้อยเพื่อให้ดื่มได้ง่ายขึ้น
• ชงน้ำร้อนดื่ม ใช้ยอดฝรั่ง 7 ยอด หรือใบฝรั่ง 6-10 ใบชงกับน้ำเดือด 2 แก้ว ปิดฝาไว้ 15-20 นาที ดื่มครั้งละ 1 แก้ว ให้ดื่มบ่อย ๆ
• ต้มคั้นเอาน้ำ ใช้ใบฝรั่ง 6-10 ใบ ตำให้ละเอียด เติมน้ำสุก 3-5 ช้อนแกง ผสมให้เข้ากัน คั้นเอาน้ำแล้วกรองด้วยผ้าขาวบางและผสมเกลือเล็กน้อย ดื่มจนหมด
• บดผง ใช้มันฝรั่งที่เกือบแก่ ฝานเป็นแว่นบาง ๆ ตากให้แห้งแล้วบดเป็นผง ผสมกับน้ำ รับประทานครั้งละ ½ - 1 ช้อนชา

2. ยาห้ามเลือด ใช้ใบสด ล้างให้สะอาด ตำให้ละเอียดและพอกแผล ที่มีเลือดออก
3. ระงับกลิ่นปาก ใช้ใบสด 3-5 ใบ ล้างให้สะอาด เคี้ยวและคายกากทิ้ง

แหล่งอ้างอิง:

ชิดชง กวีวรวุฒิ และคณะ. (2561). สุขภาพดีด้วยพืชผักสวนครัวในบ้าน. กรุงเทพ: สำนักพิมพ์เอ็มไปเอส