โรคอารมณ์สองขั้ว (Bipolar Disorder) หรือที่เรียกว่าภาวะซึมเศร้าคลั่ง เป็นภาวะทางจิตที่ร้ายแรงที่ทำให้มีอารมณ์แปรปรวนมาก คุณสามารถเปลี่ยนจากมีความสุขมาก (คลั่ง) เป็นเศร้ามาก (ซึมเศร้า) บ่อยครั้งคุณอาจมีอารมณ์ปกติคั่นกลาง เมื่อคุณรู้สึกแย่ คุณจะรู้สึกหดหู่ สิ้นหวัง และอาจหมดความสนใจในกิจกรรม ประจำวัน แต่เมื่อคุณรู้สึกดี คุณจะรู้สึกตื่นเต้นและกระฉับกระเฉง อารมณ์แปรปรวนเหล่านี้อาจเกิดขึ้นปีละสองสามครั้ง หรือสองสามครั้งต่อสัปดาห์หากเป็นมาก อาการโรคอารมณ์สองขั้วอาจส่งผลให้เกิดความสัมพันธ์ที่ไม่ดี มีประสิทธิภาพการทำงาน หรือผลการเรียนที่โรงเรียนไม่ดี หรือแม้แต่การฆ่าตัวตาย โรคนี้มักเริ่มเป็นในช่วงวัยรุ่นตอนปลายหรือช่วงวัยผู้ใหญ่ตอนต้นและมักจะเป็นตลอดชีวิต
อาการและอาการแสดงของโรคอารมณ์สองขั้ว
เมื่อคุณมีโรคอารมณ์สองขั้ว คุณจะมีสภาวะทางอารมณ์ที่รุนแรงผิดปกติซึ่งเกิดขึ้นในสภาวะทางอารมณ์ที่แตกต่างกันที่เรียกว่า “สภาวะทางอารมณ์” ในแต่ละสภาวะทางอารมณ์แสดงถึงการเปลี่ยนแปลงจากอารมณ์และพฤติกรรมปกติอย่างมาก สภาวะคลั่งคือสภาวะที่สนุกสนานหรือตื่นเต้น มากเกินไป สภาวะซึมเศร้าคือสภาวะที่เศร้าอย่างสุดขีดหรือหมดหวัง และสภาวะผสมคือสภาวะที่มีทั้งอาการของสภาวะคลั่งและสภาวะซึมเศร้า คุณอาจระเบิดอารมณ์และหงุดหงิดในสภาวะทางอารมณ์เหล่านี้ จะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างสุดขั้วในด้านพลัง กิจกรรม การนอนหลับ และพฤติกรรมไปพร้อมกับการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์เหล่านี้
ในระหว่างที่มีสภาวะคลั่ง อาการและอาการแสดงอาจรวมถึง มีความสุขและตื่นเต้นมากเกินไป หงุดหงิดง่ายมาก รับประทานอาหารมากขึ้น นอนหลับน้อยมาก ใจร้อนและทำกิจกรรมที่สนุกและมีความเสี่ยงสูง พูดเร็วมากและเปลี่ยนเรื่องบ่อย ความสามารถในการตัดสินใจลดลง และมักสับสนในการตัดสินใจ ได้ยินเสียงแปลกๆ หรือเห็นภาพหลอน
ในระหว่างที่มีสภาวะซึมเศร้า อาการและอาการแสดงอาจรวมถึง มีอาการซึมเศร้าและสิ้นหวังอย่างมากเป็นเวลานาน ความสนใจในกิจกรรมประจำวันลดลง รับประทานอาหารน้อยลง รู้สึกง่วงนอน รู้สึกกังวลเกี่ยวกับตัวเอง สมาธิลดลง คิดถึงการฆ่าตัวตายอยู่เรื่อยๆ
สาเหตุของโรคอารมณ์สองขั้ว
ไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริงของโรคอารมณ์สองขั้ว แต่มีปัจจัยหลายประการที่อาจเกี่ยวข้อง ปัจจัยเหล่านี้รวมถึง:
- สารเคมีในสมอง: สมองอาจมีการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ส่งผลต่อระดับสารเคมีในสมอง (สารสื่อประสาท) ในสมองได้ สารสื่อประสาทเหล่านี้ควบคุมอารมณ์ของคุณ
- การถ่ายทอดทางพันธุกรรม: พ่อแม่หรือสมาชิกในครอบครัวอาจเป็นโรคอารมณ์สองขั้วและถ่ายทอดลักษณะนี้ถึงคุณ
- อิทธิพลทางสังคม:งานวิจัยชี้ว่าอาจมีปัจจัยทางสังคมที่อาจทำให้เกิดโรคนี้ ปัจจัยเหล่านี้อาจรวมถึงเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจในวัยเด็ก ความนับถือตนเองต่ำ หรือประสบกับความสูญเสียที่น่าเศร้า
การรักษาโรคอารมณ์สองขั้ว
การรักษาโรคอารมณ์สองขั้วอาจไม่หายขาดแต่จะทำให้อารมณ์แปรปรวนคงที่ ตัวเลือกการรักษาบางอย่างอาจรวมถึง
- การบำบัดด้วยยา: แพทย์ของคุณอาจสั่งยาเพื่อทำให้อารมณ์ของคุณคงที่ ซึ่งจะช่วยบรรเทาอาการของคุณได้ คุณอาจต้องใช้ยาตามแพทย์สั่ง เป็นเวลานานเพื่อป้องกันอาการซึมเศร้าหรือฆ่าตัวตาย ยาเหล่านี้อาจรวมถึงยาต้านเศร้า ยาควบคุมอารมณ์ ยาต้านโรคจิต หรือยาลดความวิตกกังวล
- การปรึกษา: คุณอาจต้องพบผู้ให้คำปรึกษาเพื่อช่วยในการพูดคุยเกี่ยวกับสภาพของคุณและวิธีจัดการกับสภาวะทางอารมณ์ของคุณ อาจมีกลุ่มสนับสนุนที่สามารถช่วยให้คุณใช้ชีวิตและรับมือกับความผิดปกติได้
- การรักษาการติดสารเสพติด: หากคุณกำลังทุกข์ทรมานจากการติดสารเสพติด การรักษาการเสพติดเป็นสิ่งสำคัญ การเสพติดจะทำให้คุณจัดการ กับความผิดปกติของคุณได้ยากขึ้น
- การรักษาในโรงพยาบาล: ในกรณีที่รุนแรง คุณอาจต้องพักรักษาตัวในโรงพยาบาลเพื่อการตรวจติดตามอย่างสม่ำเสมอ สิ่งนี้จำเป็นเมื่อคุณมีอาการแสดงของการฆ่าตัวตายหรือโรคจิต ในขั้นตอนนี้ คุณอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อตนเองหรือผู้อื่นได้
การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและการเยียวยาที่บ้าน
วิถีชีวิตและการเยียวยาที่บ้านที่อาจช่วยให้คุณรับมือกับโรคอารมณ์สองขั้วได้แก่ แจ้งให้แพทย์ของคุณทราบหากคุณมีความคิดที่จะฆ่าตัวตาย นอนหลับให้เพียงพอโดยมีกิจวัตรการนอนหลับที่ดี ออกกำลังกายเป็นประจำ อยู่ห่างจากความสัมพันธ์ที่ไม่ดี เลิกดื่มแอลกอฮอล์ และหลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติด